प्रेम होईना तुझ्याने !
शेरलॉक होम्सच्या नजरेतून ती म्हणजे केवळ एक स्त्री होती. त्यानं तिचा दुसऱ्या एखाद्या नावानं उल्लेख केल्याचं मी क्वचितच ऐकलं आहे. त्याच्या दृष्टीनं ती सर्वसाधारण स्त्रियांपेक्षा काहीशी वरचढ होती एवढंच. यापलीकडे त्याला आबरिन अॅडलरबद्दल फारसं प्रेम वाटत असेल असं मला वाटत नाही. त्याच्या नेहमीच्या थंड आणि अलिप्त मनोवृत्तीच्या पुढे ती काहीशी अपवाद होती एवढंच ! माझ्या मते तो म्हणजे निरीक्षण करून अचूक निष्कर्ष काढणारा जगातला एकमेव यंत्रमानवच असावा. एक प्रेमिक बनायचं ठरवलं असतं तर त्याला कधीच जमलं नसतं. काहीसं कुत्सित हसणं आणि तोंडातल्या तोंडात पुटपुटणं याव्यतिरिक्त त्याला आपल्या हळूवार भावना व्यक्तच करता येत नसत. एक उत्तम निरीक्षक आणि माणसाच्या बुरख्याआडचे उद्देश आणि कारवाया ओळखणं यात मात्र तो अव्वल नंबर होता. त्याच्यासारख्या तरबेज आणि निष्णात माणसाच्या मनातला हळुवार कोपरा उघड होणं आणि त्यानं कसोशीने सारवासारवीचा प्रयत्न करणं हे एकूणच त्याच्या मानसिक ताकदीविषयी संशय निर्माण करणारं होतं. एखाद्या नाजूक यंत्रात रेतीचा कण जाणं किंवा त्याच्या शक्तीशाली दुर्बिणीवर चट्टा पडणं यामुळं झाला नसता एवढा परिणाम या घटनेमुळे त्याच्यावर झाला आणि ही एकमेव स्त्री आयरिन अॅडलर त्याच्या स्मृतीत घर करून राहिली.
अलीकडे माझी आणि होम्सची भेट कचित झाली होती. माझं लग्न झाल्यामुळे आम्ही दोघे एकमेकांपासून दूर झालो होतो. एक गृहस्थ बनल्यामुळे आपल्या घरादाराबद्दल वाटणारी आपुलकी, स्वतःचा उद्योग यात मी गुरफटून गेलो होतो. तर होम्स आमच्या बेकर स्ट्रीटवरच्या खोलीत जगापासून एकटा पडला होता. आपली जुनी-पुराणी पुस्तके आणि अधूनमधून कोकेनची इंजेक्शन्स् हा त्याचा वेळ घालवण्याचा मार्ग होता. मात्र, अजूनही त्याची बुद्धिमत्ता आणि पोलिसांनी हात टेकलेली प्रकरणं सोडविण्याचं कौशल्य कायम होतं. अधूनमधून त्याच्या कर्तबगारीच्या कहाण्या तुटक स्वरूपात ऐकायला मिळत. त्यात ओडेसा येथील ट्रिपाक खून प्रकरण, त्रिकोंमालीच्या अॅटकिन्सन बंधूंची शोकांतिका, हॉलंडमधील एका दुर्दैवी परिवाराला मिळवून दिलेला दिलासा इत्यादी प्रकरणांचा समावेश आहे. अशा तुरळक गोष्टी वगळता माझा मित्र व सहकारी असलेल्या होम्सविषयी फारसं काही ऐकायला मिळत नव्हतं.
२० मार्च १९८८, वेळ रात्रीची. मी आता रीतसर प्रॅक्टीस सुरू केली असल्यानं एका पेशंटला तपासून घरी परतत होतो. माझा मार्ग बेकर स्ट्रीटवरूनच जात होता. आमच्या दरवाजासमोरून जात असताना माझ्या मनात 'स्टडी इन स्कार्लेट' वेळच्या क्लेशदायक स्मृती जाग्या झाल्या. होम्सला भेटण्याची आणि तो कशात गुंतला आहे हे जाणून घेण्याची तीव्र ऊर्मी मनात दाटून आली. त्याच्या खोलीत भरपूर उजेड होता आणि मी बघत असतानाच त्याची आकृती दोन वेळा इकडून तिकडे गेल्याचं पडद्यावर पडलेल्या सावलीमुळं लक्षात आलं. आपली हनुवटी छातीला टेकवून तो घाईघाईने फेऱ्या मारत होता. हात पाठीमागे एकमेकांत गुंतले होते. यावरून तो पुन्हा एखाद्या कामगिरीत गुंतला होता हे निश्चित होतं. मला त्याच्या साऱ्या सवयी चांगल्या परिचयाच्या झाल्या असल्यानं त्याच्या हालचालीवरून सारं काही समजत होतं. कृत्रिम नशेतून तो बाहेर पडला होता आणि कशाच्या तरी मागावर होता. मी बेल वाजवली आणि एकेकाळच्या माझ्याच खोलीत प्रवेश केला.
मला बघून त्यानं काही फारसा उत्साह दाखविला नाही. ते त्याच्या स्वभावातच नव्हतं. पण त्याला आनंद झाला हे मात्र त्याच्या चेहऱ्यावरून लगेचच लक्षात आलं. एकही शब्द न बोलता केवळ प्रेमळ नजरेनं आणि हातानं इशारा करून त्यानं मला खुर्चीत बसण्याची खूण केली. आपली सिगार केस माझ्याकडे फेकली आणि व्हिस्कीची बाटली व गॅस लायटरकडे इशारा केला. नंतर आपल्या स्टाईलमध्ये शेगड (मोर उभं राहून माझ्याकडे एक कटाक्ष टाकला.
No comments:
Post a Comment